Γιώργος Σιγάλας, Για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τα νέα Προγράμματα Σπουδών και τα σχολικά βιβλία
Οι Θεολόγοι της Ηπείρου, της Κέρκυρας και της Λευκάδας σε Ψήφισμά τουςhttp://thriskeftika.blogspot.com/2010/10/blog-post_8305.html επεσήμαιναν σχετικά με τις φήμες για νέα Αναλυτικά Προγράμματα και βιβλία: "Δεν είναι δυνατόν όταν ... συγκροτούνται επιτροπές για την σύνταξη νέων αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών και τη συγγραφή νέων βιβλίων, να παραγκωνίζονται οι φυσικοί φορείς που εκπροσωπούν τους κλάδους των εκπαιδευτικών, όπως είναι οι επιστημονικές τους Ενώσεις, το Π.Ι. και οι Θεολογικές Σχολές. Θεωρούμε δε αξιοπερίεργη την αναγγελία νέων αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών για την υποχρεωτική εκπαίδευση και αδιανόητη την διάθεση κονδυλίων γι’ αυτό το σκοπό σε δύσκολους οικονομικά καιρούς, την στιγμή που πολύ πρόσφατα (2006-2007) απέκτησε η υποχρεωτική εκπαίδευση νέα βιβλία για όλα τα μαθήματα, τα οποία ακόμη δεν έχουν τελικά αξιολογηθεί από τους διδάσκοντες, όπως προβλέπονταν".
Σημαντική παρέμβαση στο θέμα έκανε με άρθρο του στην alfavita.gr ο κ. Γιώργος Σιγάλας, Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (Π.Ι.)και Πρόεδρος της Ένωσης Κύριου Προσωπικού Π.Ι.. Αναδημοσιεύουμε το άρθρο αυτό:
Γιώργος Σιγάλας
Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (Π.Ι.)
Πρόεδρος της Ένωσης Κύριου Προσωπικού Π.Ι.
Αγ. Παρασκευή, 15 Νοεμβρίου 2010
Για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τα νέα Προγράμματα Σπουδών
και τα σχολικά βιβλία
Με βάση το νόμο 1566/85 ο οποίος είναι ακόμη σε ισχύ, το Π.Ι. καταρτίζει τα Προγράμματα Σπουδών. Για τη σύνταξη των νέων Προγραμμάτων Σπουδών που έχουν εξαγγελθεί από την ηγεσία του ΥΠΔΒΜΘ έχει εγκριθεί ένα Τεχνικό Δελτίο, αλλά, παράλληλα προωθούνται διαδικασίες που θα τις χαρακτήριζα εξωθεσμικές, για τις οποίες δεν ερωτήθηκαν ποτέ τα Τμήματα του Π.Ι. και οι οποίες δε με βρίσκουν σύμφωνο....
Ως παράδειγμα, συστάθηκε μια ενδεκαμελής επιτροπή "σοφών" αποτελούμενη, από εξωθεσμικούς παράγοντες, η οποία ανέλαβε το ρόλο του συντονισμού και της επιστημονικής καθοδήγησης για τη σύνταξη των Προγραμμάτων Σπουδών και πιθανώς και για περαιτέρω θέματα ( δεν θα επεκταθώ, εδώ, και στη "διαδικασία επιλογής" των μελών της ενδεκαμελούς επιτροπής ). Αυτές οι διαδικασίες δυσχεραίνουν την υλοποίηση των έργων, καθώς δημιουργούν πολλαπλές "εξουσίες", ενώ ο υπεύθυνος του έργου θα αρκούσε για τον έλεγχο της πορείας, το συντονισμό και την υλοποίηση των δράσεων του κάθε έργου, όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Έτσι τα Τμήματα του Π.Ι. θα έχουν θεσμικά τον τελευταίο λόγο για την έγκρισή των νέων Προγραμμάτων Σπουδών με βάση το νόμο 1566/85, εάν εν τω μεταξύ δεν καταργηθούν από τη φημολογούμενη " αναδιάρθρωση" του Π.Ι., με τον κίνδυνο να υπάρχει ιδεολογική χειραγώγηση της εκπαίδευσης από εξωθεσμικές "επιτροπές".
Επανειλημμένως, τα μέλη του Κύριου Προσωπικού του Π.Ι. τοποθετηθήκαμε και από Ολομέλεια και το ζητήσαμε από τον Πρόεδρο του Π.Ι. και από την ίδια την Υπουργό, υπεύθυνοι των ομάδων για τη σύνταξη των Προγραμμάτων Σπουδών να είναι οι αντίστοιχοι Σύμβουλοι του Π.Ι. που έχουν την ευθύνη των μαθημάτων, την τεχνογνωσία, την εμπειρία, τη συνέχεια και την ιστορική μνήμη στη σύνταξη των Προγραμμάτων Σπουδών, αλλά δεν έχουμε εισακουστεί. Μετά από την παρέλευση αρκετών μηνών από την εξαγγελία για νέα Προγράμματα, δεν έχουμε ενημερωθεί ακόμη για τα άτομα που συγκροτούν τις ομάδες σύνταξης των Προγραμμάτων Σπουδών (ενώ μέχρι τώρα οι αντίστοιχες ομάδες εγκρίνονταν από τα Τμήματα του Π.Ι.), ούτε για το σκοπό και τους στόχους των νέων Προγραμμάτων Σπουδών, ούτε οι ομάδες έχουν ξεκινήσει τις εργασίες τους ακόμη, ενώ υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα με βάση το Τεχνικό Δελτίο, το οποίο καθορίζει ότι εντός ολίγων μηνών θα πρέπει να παραδοθούν τα νέα Προγράμματα. Να υπενθυμίσω ότι τα Προγράμματα Σπουδών δεν συντάσσονται εντός ελαχίστων μηνών, αλλά απαιτούν μακροχρόνιο μελέτη , υλοποίηση και πειραματική εφαρμογή. Η φιλανδή, μάλιστα, ειδικός στα προγράμματα σπουδών, κ. L. Makinen κατά τα εκπαιδευτικά της σεμινάρια στο Π.Ι. δήλωσε έκπληκτη για το προγραμματισμένο σύντομο χρονοδιάγραμμα του Τεχνικού Δελτίου.
Οφείλω να τονίσω, επιπλέον, ότι για να συνταχθούν νέα προγράμματα, πρέπει να έχουμε διαπιστώσει ότι τα προηγούμενα είχαν τόσα προβλήματα που δεν επιδέχονται βελτίωση, ώστε απαιτείται η εκ νέου σύνταξή τους. Όμως, τέτοια αξιολόγηση δεν έχει γίνει και αδυνατώ να φανταστώ με ποια στοιχεία απορρίφθηκαν, καθότι εγώ θεωρώ ότι τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών, που συντάχθηκαν τόσο πρόσφατα και που ακόμη δεν έχουν εφαρμοστεί σε όλη τους την έκταση, είναι σύγχρονα, προοδευτικά, διαθεματικά, ανοίγουν προοπτικές στην εκπαίδευση και περιλαμβάνουν, ήδη, σχεδόν το σύνολο των στόχων που θέτει το κείμενο του "Νέου Σχολείου". Αυτό άλλωστε μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει κανείς με τη μελέτη των ΔΕΠΠΣ.
Απορίας άξιον είναι, επίσης, το πώς εγκρίθηκε Τεχνικό Δελτίο από τη Διαχειριστική Αρχή για χρηματοδότηση σύνταξης νέων Προγραμμάτων τη στιγμή που προσφάτως χρηματοδοτήθηκε η σύνταξη των προηγούμενων Προγραμμάτων Σπουδών, χωρίς να απαιτηθεί πρώτα η αξιολόγησή τους.
Κατά την άποψή μου τα ισχύοντα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών χρήζουν βελτίωσης, ώστε να είναι πιο λειτουργικά και, αφού διατηρηθούν τα ισχυρά τους σημεία, θα αρκούσε να βελτιωθούν σε διαπιστωμένα εμπειρικώς ζητήματα, όπως τυχόν περιορισμός της έκτασης της διδακτέας ύλης, διαφοροποίηση των δεξιοτήτων που επιδιώκονται ως στόχοι από τους μαθητές, " άνοιγμα" σε ορισμένα μαθήματα, όπου αυτό είναι εφικτό, ώστε ο διδάσκων να έχει μεγαλύτερη ευχέρεια επιλογών, πρόσθεση νέων στόχων που καθορίζονται από τις εν εξελίξει πολιτικο-κοινωνικές διεθνείς και ελληνικές συνθήκες, όπως π.χ. κλιματική αλλαγή, παγκοσμιοποίηση, αλλαγή κοινωνικών δομών, νέες τεχνολογίες, νέες μέθοδοι εργασίας, μεταναστευτικό ρεύμα, ΔΝΤ κ.ά.. Τα νέα Προγράμματα Σπουδών ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ θα πρέπει να συμπεριλάβουν σε ένα μακροχρόνιο σχεδιασμό και τα δώδεκα χρόνια της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών μέχρι τώρα αφορούσαν άμεσα το Π.Ι. και τους συγγραφείς των βιβλίων. Παρεπιπτόντως να σημειώσουμε ότι είναι σκόπιμα Αναλυτικά και όχι περιληπτικά, για να είναι σαφή και να διευκολύνουν την εφαρμογή τους στα σχέδια μαθημάτων. Ο εκπαιδευτικός ακολουθούσε το σχολικό βιβλίο και ελάχιστα συμβουλευόταν τη διδακτέα ύλη και τους στόχους από το Πρόγραμμα Σπουδών. Η μεθοδολογική προσέγγιση της διδασκαλίας, που θα ζητά από τον εκπαιδευτικό να μελετά ο ίδιος τα Προγράμματα Σπουδών και να σχεδιάζει διδακτικά σενάρια, συλλέγοντας πολυποίκιλο από διάφορες πηγές εποπτικό υλικό (ντοσιέ) και όχι χρησιμοποιώντας το ένα και μοναδικό βιβλίο, δεν προϋποθέτει αλλαγή Προγραμμάτων Σπουδών αλλά συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε καινοτόμες διδακτικές προσεγγίσεις. Νέα Προγράμματα Σπουδών σημαίνει ότι ακυρώνονται σε μικρό ή μεγάλο βαθμό όλα τα βιβλία μαθητή τα οποία είναι γραμμένα σύμφωνα με τα προηγούμενα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών. Ο μη σχεδιασμός συγγραφής νέων βιβλίων από το Π.Ι. σύμφωνα με τα νέα Προγράμματα, αφού θα ακυρωθούν στην πράξη τμήματα των υπαρχόντων σχολικών βιβλίων, θα ανοίξει μεγάλο πεδίο δράσης συγγραφέων ιδιωτικών συμφερόντων, οι οποίοι θα σπεύσουν να συγγράψουν βιβλία σύμφωνα με τα νέα Προγράμματα, για να συμπληρώσουν το κενό και να "βοηθήσουν" τη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία.
Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο είναι, βέβαια, σύμφωνο με το πολλαπλό σχολικό βιβλίο. Ήδη, πριν από δέκα χρόνια εφάρμοσε πολλαπλό βιβλίο, αλλά το πρόγραμμα αυτό διακόπηκε. Να προσεχθεί, όμως, εδώ, ιδιαίτερα μια σημαντικότατη διαφορά. Το πολλαπλό βιβλίο σήμαινε ότι ο ΟΕΔΒ θα διέθετε δωρεάν αντί από ένα, δύο ή τρία βιβλία μαθητή διαφορετικών συγγραφέων για το ίδιο γνωστικό αντικείμενο και ο εκπαιδευτικός θα είχε την ευχέρεια να επιλέξει. Ο νέος σχεδιασμός, όμως, εξ όσων διαφαίνεται, είναι να παραμείνει το ένα βιβλίο, το οποίο θα είναι απαξιωμένο (και πιθανώς σύντομα γι αυτό θα καταργηθεί), και ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές του θα καλούνται να συλλέγουν το έντυπο και το ηλεκτρονικό υλικό με βάση την ύλη και τους στόχους του προγράμματος σπουδών, επωφελούμενοι από το διαδίκτυο, τις δυνατότητες της ψηφιακής τάξης και το ηλεκτρονικό βιβλίο (στο χαοτικό διαδίκτυο το δωρεάν προσφερόμενο υλικό δεν είναι πάντα και τι καλλίτερο).Η διαδικασία συλλογής υλικού φαίνεται καταρχήν θετική και ότι ανοίγει ορίζοντες. Σύμφωνα, όμως, με την πραγματικότητα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο είναι βιβλιοκεντρικό, οι εκπαιδευτικοί, έχοντας στη διάθεσή τους ένα ελλιπές βιβλίο, αλλά και οι γονείς στη συνέχεια θα φροντίζουν να αγοράζουν από το ελεύθερο εμπόριο το έντυπο ή ηλεκτρονικό σχολικό βιβλίο, το οποίο θα είναι γραμμένο σύμφωνα με τα νέα προγράμματα σπουδών. ΄Ετσι, θα μετακυλήσει το κόστος του σχολικού βιβλίου στους γονείς!!!
Τα αντίστοιχα Παιδαγωγικά Ινστιτούτα της Ευρώπης συνήθως δεν συγγράφουν σχολικά βιβλία ούτε τα εκδίδουν. Συντάσσουν Προγράμματα Σπουδών και τις προδιαγραφές για τη συγγραφή των βιβλίων. Τα βιβλία συγγράφονται στο ελεύθερο εμπόριο και πιστοποιούνται από τα Παιδαγωγικά Ινστιτούτα. Αυτή, όμως, η διαδικασία δυσχεραίνει την παροχή του δωρεάν σχολικού βιβλίου στην Ελλάδα, διότι το κόστος της έκδοσης από τον ΟΕΔΒ είναι ελάχιστο, ενώ τα βοηθήματα στο ελεύθερο εμπόριο έχουν πολλαπλάσια τιμή αγοράς.
Κατά την άποψή μου το κύριο πρόβλημα δεν είναι τα Προγράμματα Σπουδών. Τα ισχύοντα προγράμματα είναι προγράμματα σύγχρονα, διαθεματικά, και ελάχιστα μπορούν να βελτιωθούν συγκρινόμενα με τα αντίστοιχα άλλων προηγμένων χωρών. Κύριο πρόβλημα είναι η ελλιπής χρηματοδότηση στην παιδεία, η ελλιπής κατάρτιση σε θέματα διδακτικής των φοιτητών που πρόκειται να ακολουθήσουν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, η ελλιπής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε σύγχρονες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις, η έλλειψη κινήτρων στους εκπαιδευτικούς και πολλά άλλα.
Γ. Σιγάλας
Αναρτήθηκε από ΘΕΟΛΟΓΟΣ στις 16.11.10
