ΛΟΓΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΝ
ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΑ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ Κ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Ἱεροκήρυκος Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῶν Ἀθηνῶν
Ἔκδ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Δημητρίου Δήμου Ἁγ. Δημητρίου, Ἀθῆναι 2010
(ἐπιμ. ἐκδ.: ἐκδ. «ΤΗΝΟΣ»)
Ἅγιος Δημήτριος, ὁ Μεγαλομάρτυς, ὁ Μυροβλύτης, ὁ λαοφιλής. Αὐτόν τόν
τόσο ἀγαπητό Ἅγιο σύμπασα ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἡ Ὀρθόδοξος Οἰκου-
μένη ἑορτάζει καί εἰδικώτερα ἡ Θεσσαλονίκη μας πανηγυρίζει. Ἀξίζει νά πλησιάσουμε
αὐτή τήν μορφή καί συγκεκριμένα νά ἐπικεντρώσουμε τό βλέμμα μας σέ ἕνα πνευ-
ματικό του παράσημο ἀπό τά τόσα πού κοσμοῦν τήν προσωπικότητά του. Καί αὐτό
τό παράσημο, πού ἔφερε στήν συνέχεια τό ἄφθαρτο ἐκεῖνο στέφος τοῦ μαρτυρίου,
αὐτό τό παράσημο τό πνευματικό, πού στόλιζε τήν ἁγία μορφή του, ἦταν ἡ τελεία
αὐταπάρνησή του.
Ὁ Ἅγιος Δημήτριος ἐγκολπώθηκε μέσα του τήν ὑψίστη ἀρετή τῆς αὐταπαρνή-
σεως. Καί παρ’ ὅτι μαρτύρησε ἀρχάς τοῦ 4ου αἰῶνος, τότε λογχίστηκε ἐκεῖ στήν φυ-
λακή, στή Θεσσαλονίκη, παρέμεινε ἀνά τούς αἰῶνες, πρότυπο Μάρτυρος. Ὁ Ἅγιος
Δημήτριος εἶχε κάνει τήν ἐπιλογή του. Καί ἡ πρώτη του καί μεγάλη καί κορυφαία
ἐπιλογή ἦταν ὅτι ἐπίστευσε εἰς τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ἐπίστευσε εἰς τόν Χρι-
στόν καί ὄχι στά ἀνθρώπινα ἀξιώματα καί ὄχι εἰς τα ἀνθρώπινα λόγια. Ἔμβλημά
του ἦταν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Αὐτός ὁ νέος, ὁ φέρελπις, αὐτός, ὁ ὁποῖος
δέν ἦταν Κληρικός, οὔτε Μοναχός, ἀλλά ἦταν ἕνας λαϊκός, ἕνας ἀξιωματικός τοῦ Ρω-
μαϊκοῦ στρατοῦ καί εἶχε μπροστά του ἀνοικτό τό πεδίο καί τόν δρόμο διά νά ἀνέλθει
εἰς τά ὕπατα ἀξιώματα, εἶχε σύνθημα εἰς τήν ζωή του τήν αὐταπάρνηση.
Διά τόν Ἅγιο Δημήτριο ἡ αὐταπάρνηση σήμαινε ἀπάρνηση τῶν ματαίων τοῦ κό-
σμου τούτου καί φυσικά ὁμιλοῦμε διά μία ἀπάρνηση χάριν τοῦ Χριστοῦ. Σήμαινε
ἀπάρνηση καί περιφρόνηση τῆς πλάνης, τῆς εἰδωλολατρίας καί τοῦ ψεύδους χάριν
τῆς ἀληθείας τοῦ Εὐαγγελίου. Δέν συμβιβάστηκε μέ τό κατεστημένο. Ὁ Ἅγιος Δημή-
τριος δέν ὑπέστειλε τήν σημαία τῆς πίστεως του, ἔμεινε σταθερός καί ἀκλόνητος εἰς
αὐτό πού διδάσκει τό Εὐαγγέλιο. Καί ἔγινε ὁμιλητής καί ἔγινε διδάχος τῶν νεωτέρων
καί ὁμολογητής Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐνώπιον τῶν ἡγεμόνων. Δέν ἐκάμφθη καί δέν ἐλύγισε.
Καί ἀκόμη δέν ἄφησε νά περιπλέκεται ὁ νοῦς του καί ἡ καρδιά του εἰς τά θέλγητρα
τοῦ κόσμου τούτου. Παρ’ ὅτι, ὡς γράφουν οἱ βιογράφοι του, εἶχε κάλλος σωματικόν,
ἔμεινε σώφρων καί κατόρθωσε νά συνδυάσει ἁρμονικῶς τό κάλλος τοῦ σώματος μέ
τό ἄλλο, τό ὕψιστο κάλλος, τῆς ψυχῆς. Ἔμεινε πειθαρχημένος εἰς τίς ἐντολές τοῦ
Θεοῦ, εἰς τήν ἐγκράτεια, εἰς τήν πειθαρχία καί εἰς τήν ἠθικότητα. Δι’ αὐτό καί μπρο-
στά εἰς τό ὀδυνηρό μαρτύριο, προτίμησε ὁ Ἅγιος Δημήτριος τό μαρτύριο. Ἔμεινε
ἀκλόνητος καί σταθερός καί ἔδωσε τό αἷμα του διά τόν Ἰησοῦν Χριστόν καί κατέστη
Μεγαλομάρτυς.
h t t p : / / c h r i s t i a n v i v l i o g r a f i a . w o r d p r e s s . c o m « Χ Ρ Ι Σ Τ Ι Α Ν Ι Κ Η Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α »
Λόγιοι ἄνδρες ἐγκωμιάζουν τόν Μεγαλομάρτυρα Δημήτριο. Ὁ Δημήτριος Χρυ-
σολωρᾶς, ὁ λόγιος ἐκεῖνος συγγραφεύς εἰς τάς ἀρχάς τοῦ 15ου αἰῶνος γράφει χαρα-
κτηριστικά διά τόν Ἅγιο Δημήτριον, ὅτι «οὐκ εἴα μειρακιώδη τὴν ἐπιθυμίαν
ἀχαλίνωτον εἶναι», δηλαδή δέν ἄφησε τήν ἐπιθυμία ἀχαλίνωτο. Ἀλλά μέ τήν λογική
κατέκτησε τήν γνώση καί μέ τό συναίσθημα κατέκτησε τήν ἀνδρεία καί μέ τό ἐπιθυ-
μητικό μέρος τῆς ψυχῆς ἐπέβαλε τήν σωφροσύνη. Καί ὁ ἄλλος λόγιος, πατήρ τῆς
Ἐκκλησίας τοῦ 14ου αἰῶνος, ὁ μεγάλος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, γράφει ἐγκωμιάζοντας
τόν Ἅγιο Δημήτριο, «οὐδέ ἐν τῷ νοῒ αὐτοῦ ποτέ κατεδέξατό τι τῶν μὴ θεοσεβῶν λο-
γισμῶν». Ποτέ, δηλαδή, δέν κατεδέχθη κάποιος λογισμός, ὁ ὁποῖος δέν ἦτο θεοσεβής,
νά ἀνέλθει εἰς τόν νοῦν του. Ἀλλά εἶχε τό θέλημα «συνάδον τῷ τοῦ Κυρίου νόμῳ».
Ἦταν συναρμοσμένο, ἦταν σύμφωνο τό θέλημά Του, μέ τόν Νόμο τοῦ Κυρίου. Καί ὁ
ἕνας τρίτος ἐγκωμιαστής, ὁ Θεόδωρος ὁ Μετοχίτης, θά γράψει ἐπιγραμματικῶς διά
τόν Ἅγιο Δημήτριο, ὅτι «τήν τῶν ἠθῶν εὐγένειαν εἶχεν εἰς τήν καρδίαν του, εἰς τήν
ὕπαρξίν του».
Ἦτο, λοιπόν, κεκοσμημένος μέ τήν μεγάλη ἀρετή, τήν ὑψίστη ἀρετή, τῆς αὐτα-
παρνήσεως. Διότι ἡ αὐταπάρνηση εἶναι ρώμη ψυχῆς, εἰλικρινῶς στολίζει τόν ἄνθρωπο
καί τόν ἐξυψώνει καί τόν ἀναβιβάζει. Ἡ αὐταπάρνηση δίνει στόν ἄνθρωπο νά κατα-
λάβει καί νά νοιώσει, ὅτι ὁ πλοῦτος τοῦ κόσμου τούτου, ὅτι ὅλα τά ἀξιώματα, μά
ἀκόμη καί ἡ ὀμορφιά τοῦ σώματος καί ὅλες οἱ δόξες καί τό χρῆμα, ὅλα δέν εἶναι τί-
ποτα μπροστά εἰς τόν Θεῖον Διδάσκαλον, τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Αὐτός
μένει στόν αἰῶνα καί τό Εὐαγγέλιόν Του. «Παράγει», θά μᾶς πεῖ ὁ Ἀπόστολος
Παῦλος, «τό σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου». Ὅλα εἶναι ρέοντα, παροδικά καί ἐφήμερα.
Μόνον τό Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ «μένει εἰς τόν αἰῶνα». Καί αὐτό τό Εὐαγ-
γέλιο εἶχε εἰς ἐφαρμογήν καθημερινήν καί εἰς τό στράτευμα καί εἰς τήν πόλην τῆς
Θεσσαλονίκης καί παντοῦ, ὅπου καί ἄν εὑρέθηκε τήν ἐποχή ἐκείνη ὁ Ἅγιος Δημήτριος.
Μέ αὐτό τό βίωμα κατέστη ὁ Ἅγιος Δημήτριος τόσο πολύ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ,
ὥστε ἔτι ζῶν, χαριτώθηκε νά πραγματοποιεῖ θαύματα καί νά δίνει δύναμη εἰς τόν
μαθητή του τόν Νέστορα καί ἐκεῖνος θαυματουργικῶς νά νικᾶ τόν φοβερό Λυαῖο.
Καί ἀκόμη περισσότερο, χαριτώθηκε νά λάβει αὐτόν τόν ὑπέροχο τίτλο, τόν μοναδικό,
νά ὀνομάζεται Μυροβλύτης. Κατά τούς ἱστορικούς ἀπό τό ἅγιο λείψανό του ἐξέχεε
μύρο καί μάλιστα τόσο πολύ, ὥστε ἀναγκάσθηκαν οἱ ἄνθρωποι νά φτιάξουν εἰδικές
φιάλες διά νά συγκεντρώνεται τό πολύτιμο αὐτό μύρο καί νά ἀλείφονται οἱ πιστοί,
ὥστε νά βρίσκουν τήν θεραπεία τους. Ὁ Ἅγιος Δημήτριος στέκεται μπροστά μας
πράγματι ὡς μία ἐπιβλητική, αὐθεντική, ἠθική προσωπικότης αὐταπαρνήσεως. Καί
εἶναι πολύ κοντά μας, Ἅγιος, τόσο ἀγαπητός, αἰῶνες τώρα εἰς τήν Ἐκκλησία μας.
Ἄλλωστε πόσοι καί πόσοι ἄνθρωποι, ἄνδρες καί γυναῖκες δέν φέρουν τό ὄνομά
του; Ἔχει ὀνομασθεῖ καύχημα τῆς Ρωμιοσύνης μας καί ἰδιαιτέρως ἡ Θεσσαλονίκη
τόν τιμᾶ, γιατί κατέστη ὁ Πολιοῦχος καί ὁ Προστάτης της. Διά τήν συμπρωτεύουσα
πιστεύουμε ὅτι ὁ Ἅγιος ἐδεήθη εἰς τόν Κύριον καί Παντοδύναμον, διά νά φέρει τήν
ἀπελευθέρωση τῆς Θεσσαλονίκης ἀπό τήν τυραννία τοῦ ἐχθροῦ. Καθιερώθηκε δέ ἀπό
τήν 26ην Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 1912 νά ἑορτάζει τά ἐλευθέριά της. Καί αὐτό γίνεται
h t t p : / / c h r i s t i a n v i v l i o g r a f i a . w o r d p r e s s . c o m « Χ Ρ Ι Σ Τ Ι Α Ν Ι Κ Η Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α »
ἀπό τότε μέχρι σήμερα διηνεκῶς. Πόσα καί πόσα ἄλλα θαύματα δέν ἔχουν νά διη-
γηθοῦν, ἰδιαιτέρως οἱ Θεσσαλονικεῖς, ἀλλά καί ὁ Ἑλληνισμός ὁλόκληρος, πόσες καί
πόσες φορές δέν προστάτευσε τήν πόλη ἀπό ἐπιδημίες, ἀπό ἀσθένειες, ἀπό πολέμους,
ἀπό ποικίλα δεινά, ἀπό πυρκαγιές; Ὁ Ἅγιος Δημήτριος στέκει ἐπιβλητική, πνευμα-
τική, ἁγία μορφή. Ἀλλά συγχρόνως μᾶς ἐμπνέει εἰς ἕνα προσ κλητήριο, ἕνα προσκλη-
τήριο διÕ ὅλους μας. Καί τό προσκλητήριο αὐτό εἶναι προσκλητήριο νά ἀκούσουμε
καί νά ἐμπνευστοῦμε ἀπό τήν ὑψίστη ἀρετή τῆς αὐταπαρνήσεώς του.
Ἀξίζει νά σκεφθοῦμε βαθειά μέσα μας, ὅτι εἰς τίς κρίσιμες ἡμέρες τίς ὁποῖες
διερχόμεθα, ζητοῦνται ἄνθρωποι, Καί Δημήτριος ὁ Με-
γαλομάρτυς, ὁ λαοφιλής, τῶν Ὀρθοδόξων, τό περιφρούρητον καί περιφανέστατον
ἐγκαλλώπισμα, Δημήτριος ὁ Ἅγιος, προχωρεῖ μπροστά καί μᾶς δείχνει αὐτόν τόν
δρόμο τῆς αὐταπαρνήσεως. Τό αἴτημα τῶν καιρῶν εἶναι ἐπιτακτικό καί ἐπεῖγον. Ζη-
τοῦνται ἄνθρωποι αὐταπαρνήσεως. Ἐμεῖς τί θά κάνουμε;
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Μέγαν εὕρατο ἐν τοῖς κινδύνοις,
σὲ ὑπέρμαχον ἡ οἰκουμένη,
Ἀθλοφόρε τὰ ἔθνη τροπούμενον.
Ὡς οὖν Λυαίου καθεῖλες τὴν ἔπαρσιν,
ἐν τῷ σταδίῳ θαρρύνας τὸν Νέστορα,
οὕτως Ἅγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε,
Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε,
δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
